Nhân sĩ: Không thể dùng đồng tiền để nhồi nhét văn hóa

- Dĩ nhiên, một nguồn tài chính quan trọng của các cơ quan truyền thông là quảng cáo và họ phải tính toán sao để có lợi nhuận. Tuy nhiên, người ta không thể biện minh tất cả mọi sự từ góc độ kinh doanh. Công chúng không thể không đòi hỏi ý thức văn hóa ở những người trực tiếp làm văn hóa - TS. Ngô Tự Lập   Nhà cung cấp phim: "Phải cân đối lợi nhuận và phục vụ" Sốt phim Hàn - Trung, bong bóng căng không vỡ? Những dấu hỏi trong cơn "đại hồng thủy" phim Hàn-Trung Quốc   Giáo sư Chu Hảo (Nguyên Thứ trưởng Bộ Khoa học Công nghệ, Giám đốc, Tổng biên tập NXB Tri thức): Không thể dùng sức mạnh đồng tiền để nhồi nhét văn hóa    GS Chu Hảo Trước hết, tôi muốn chia sẻ rằng vấn nạn lớn nhất mà chúng ta hiện đang phải đối mặt không phải là kinh tế mà là văn hóa và giáo dục. Nếu chỉ được cho xem các phim ủy mị của Hàn Quốc hay phim dã sử của Trung Quốc thì thế giới tinh thần của người Việt càng ngày càng nghèo nàn, mai một đi. Mặt khác, qua cách làm này, những người hữu trách ở các đài truyền hình tỏ ra họ không mấy quan tâm đến chức năng giáo dục thẩm mỹ.   Người ta có thể tiếp tục đưa ra những lý lẽ về kinh tế - như được tài trợ, được quảng cáo… - để biện minh cho sự duy trì tình trạng này. Song, có hai điểm bất cập trong cách lập luận này. Thứ nhất, không lẽ chỉ vì lý do kinh tế mà có thể chấp nhận việc buộc người dân phải xem đi xem lại cùng một số thứ dù có thấy nhàm chán đến đâu đi nữa?   Thứ hai, không lẽ người ta không nhận ra rằng những người tài trợ văn hóa cho chúng ta, họ cũng có ý định riêng của mình, và không lẽ chúng ta chấp nhận cho phép họ dùng sức mạnh đồng tiền để đạt được điều họ muốn là nhồi nhét văn hóa của họ vào tâm trí người dân chúng ta? Chính vì vậy, lý do kinh tế dứt khoát không phải là lý do chính đáng.     Dĩ nhiên, chúng ta đều biết rằng các đài truyền hình trung ương cũng như địa phương, bên cạnh nhiệm vụ chính trị, giáo dục, v.v. còn phải duy trì những hoạt động để tự trang trải chi phí. Tuy nhiên, rất có thể rằng nguyên nhân của tình trạng mà chúng ta đang nói chính là ở đó: ở lợi ích kinh tế của một số tập thể và cá nhân. Việc đó không dễ gì làm rõ ra được, và cũng không dễ gì buộc họ từ bỏ lợi ích của họ. Nhưng, nếu đã khó thì cần phải có bàn tay can thiệp của Nhà nước.   Nhà phê bình văn học Lại Nguyên Ân: Hậu quả rất tệ hại tuy không dễ thấy    Nhà phê bình Lại Nguyên Ân Tôi đã thấy những người, vì quá quen xem phim Trung Quốc, Hàn Quốc nên gần như không thể xem phim các nguồn khác, kể cả phim Mỹ, đơn giản là vì đầu óc đã bị khuôn vào lối kể chuyện mạch thẳng, không dễ quay trở lại tiếp nhận những cách kể chuyện khác, nói rộng ra là những cách tư duy khác. Hệ quả này đối với công chúng phải nói là thứ hậu quả rất tệ hại tuy không dễ thấy.    Nói rằng những nguồn phim như của Ấn Độ, Thái Lan, v.v… đều không hợp với công chúng của ta, − theo tôi, là cách nói bao biện. Phim chiếu trên truyền hình không quá lệ thuộc vào tình trạng công chúng có mua vé vào rạp hay không, và liệu quý vị đã làm những điều tra khả tín chưa để có thể nhận định như thế? Mà dẫu có tình trạng công chúng chưa thích thì lẽ ra vẫn nên tận dụng điều kiện của truyền hình “cứ phát dù ít người xem” để đưa công chúng làm quen với những nền điện ảnh mà họ chưa biết.   TS. Ngô Tự Lập (Giảng viên Khoa Quốc tế-ĐHQGHN): Chưa ý thức đầy đủ về cái gọi là sự xâm lăng văn hóa    TS. Ngô Tự Lập Đây không đơn thuần là vấn đề của ngành truyền hình hay điện ảnh. Nó phải được đặt trong một bối cảnh rộng lớn hơn, đó là môi trường truyền thông mới (new media environment). Cho đến nay, cả chính quyền, các cơ quan hoạt động trong lĩnh vực văn hóa lẫn người dân đều vẫn chưa ý thức đầy đủ về cái gọi là sự xâm lăng văn hóa. Nhà nước nói nhiều đến sự bảo tồn văn hóa, nhưng về mặt bản sắc văn hóa chúng ta dường như đang tự đánh mất mình? Chúng ta đã nói nhiều đến sự xuống cấp của điện ảnh, âm nhạc, văn hóa đọc, v.v. Thế nhưng, đó chỉ là hệ quả.   Cũng cần tránh một quan điểm sai lầm là coi sự bao cấp luôn luôn là nguyên nhân cho mọi cái dở, kém. Người ta quên rằng, chính nhờ bao cấp mà điện ảnh Xô-viết đạt tới những đỉnh cao nghệ thuật mà đến nay thế giới vẫn còn ngưỡng mộ như Chiến hạm Potyomkin, Người mẹ, Solyaris, Bài ca người lính… Các nền điện ảnh phương Tây - Pháp, Đức, Ý… - cũng ít nhiều đều có tài trợ, và chính nhờ vậy mà vẫn tiếp tục có những đỉnh cao nghệ thuật bên cạnh dòng phim thương mại. Vấn đề chính không phải là tài trợ hay không tài trợ. Vấn đề ở chỗ tài trợ có đúng người, đúng chỗ, đúng cách hay không.     Vấn đề thứ hai liên quan đến các cơ quan truyền thông. Dĩ nhiên, một nguồn tài chính quan trọng của các cơ quan truyền thông là quảng cáo và họ phải tính toán sao để có lợi nhuận. Tuy nhiên, người ta không thể biện minh tất cả mọi sự từ góc độ kinh doanh. Công chúng không thể không đòi hỏi ý thức văn hóa ở những người trực tiếp làm văn hóa. Một ví dụ là nhạc nền của các chương trình truyền hình rất Việt Nam, như giới thiệu phong cảnh đất nước, cũng hiếm khi sử dụng nhạc trong nước với nhạc cụ dân tộc, mà lại thường dùng dùng nhạc nước ngoài, phổ biến nhất là nhạc do Richard Clayderman chơi! Người ta không nghĩ đến sự cần thiết phải cho thế hệ trẻ.     Nhà văn Trần Thị Trường: Những người có trách nhiệm hãy thương lấy trẻ em nước nhà!     Nhà văn Trần Thị Trường (Ảnh: CAND) Tôi được biết những tuần lễ, liên hoan phim châu Âu ở Việt Nam người ta tài trợ phim để chiếu ở các rạp, truyền hình nên liên hệ với họ lấy phim mà chiếu vì tôi đi xem thấy rạp cũng vắng. Liệu có phải do mỹ cảm rẻ tiền đã được nhồi nhét quá nhiều nên khán giả ta không thích xem những phim nhẹ nhàng mà sâu sắc, thâm thúy, thẩm mỹ cao của châu Âu nữa hay không?  Thêm một vấn đề nữa: thói quen sinh hoạt chung không gian với người lớn ở Việt Nam hiện nay khiến trẻ em cũng bị nhiễm nặng văn hoá Hàn, Trung thông qua phim ảnh. Trẻ vị thành niên yêu quá nhiều, sướt mướt quá nhiều, tay ba quá nhiều và ngày nay họ cho như thế mới là sành điệu.  Sự hung bạo của thiếu nhi và thiếu niên bây giờ là do ảnh hưởng của phim chưởng. Tôi coi những thứ đó là rác rưởi và ở nhà tôi trẻ con không bao giờ được xem những thứ đó. Lúc nào tôi cũng đau đáu là làm sao truyền hình đừng làm hỏng người xem nước Việt bằng quá nhiều những bộ phim rẻ tiền như thế.  Tôi van các ông chịu trách nhiệm, các ông hãy thương lấy trẻ em nước nhà!   Nhà văn Trần Nhương: Các vị lãnh đạo văn hoá phải nghĩ đến đất nước    Nhà văn Trần Nhương  (Ảnh: CAND) Người ta đang muốn tuyên truyền cho lịch sử Trung Quốc và văn hoá Hàn Quốc. Đó là cái không thể chấp nhận được. Các vị lãnh đạo văn hoá phải nghĩ đến đất nước. Nếu đứng về văn hoá lâu dài đối với lớp trẻ là không thể được, cần phải có cách nhìn nhận đúng và hạn chế.  Giả sử như phim của chúng ta chưa đủ thì có thể kiếm phim từ những nguồn khác hoặc các chương trình giải trí kiểu khác chứ không thể chỉ dành thời lượng cho phim Trung Quốc và Hàn Quốc.  Đó không phải nhu cầu của người VN. Khán giả chẳng còn sự lựa chọn nào khác nên đành phải chấp nhận mà thôi.